Transparency International publiceerde de resultaten van een onderzoek naar lobbyen in Europa, en in Nederland werd een eigen bijdrage aan dat Europese onderzoek gedaan.  Lifting the lid on Lobbying..

Ter gelegenheid van de publicatie was er een conferentie in Nieuwspoort op 15 april. http://www.transparency.nl/2015/02/conferentie-lobbyen/

Een interessante reeks sprekers / panelleden / deelnemers onder dagvoorzitterschap van oud- TIN-voorzitter Paul Arlman.

Keynote speaker Niek Jan van Kesteren, directeur VNO-NCW,  gaf een openhartig kijkje in zijn lobby-ervaring van zijn jaren bij NCW en later VNO-NCW. Hij constateert dat de (werkgevers-)lobby in Nederland is opgekomen na het afschaffen van het tripartite adviesradenlandschap uit de jaren ’50 tot ’80… je moest nieuwe wegen vinden. Het Transparency onderzoek wijst uit dat er in de lobby-jungle nog niet veel geregeld is  – en komt met een aantal aanbevelingen.

Lobbyen is op zichzelf een fatsoenlijke bezigheid; iedereen doet het, als ingehuurde lobbyist (die zich als zodanig zou kunnen aanmelden bij de beroepsvereniging) of als vertegenwoordiger van een sector, eigen bedrijf, NGO of maatschappelijk belang.

In het rapport wordt veel aandacht besteed aan de lobby gericht op parlementariërs; dat verbaasde mij wat omdat de voorbereiding van beleid dan allang klaar is! Bij de parlementariër blijft het hooguit bij een amendement – maakt de zaken marginaal beter.

Juist de departementen  / ambtelijke voorbereiders (en natuurlijk hun politieke bazen) zijn de “places to be” voor de lobbyist! Als jouw belang vanaf het eerste moment is meegenomen sta je immers veel sterker. En juist daar richt zich ook de kritiek op: de warme relatie die jarenlang bestond (?) tussen de tabaksindustrie en het Ministerie van Volksgezondheid; de hechte relaties in de financiële sector (het Holland Financial Center waarin banken en andere financiële actoren samenwerkten met met Ministerie van Financiën en de Nederlandse Bank; samen naar school, dat integreert zo leuk; terecht heeft MinF zich daaruit teruggetrokken en dat was einde verhaal, http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/15/holland-financial-centre-stopt-definitief/ ) ; vanouds de Landbouwlobby Het Groene Front dat van Wageningen via de Rabobank en Brussel… en vergeet niet de Bankenlobby die vast wel wat te maken heeft met IBAN, waardoor nummerportabiliteit definitief onmogelijk werd, en zich tot nu toe succesvol heeft weten te handhaven in alle stormen van kritiek.

Onderzoek naar kosten en baten van statiegeld, en naar het succes van eerder afgesproken maatregelen,  wordt aangereikt door de levensmiddelenhandel – uitkomst: afschaffen. Maar de basisinformatie van het onderzoek blijkt gemanipuleerd. Kwestie van het kiezen van de juiste meetbare eenheid: zwerfvuil per stuk tellen of per volume, dat scheelt een slok op een borrel voor het aandeel kleine petflesjes.  Hier is kennelijk een lobby aan de andere kant krachtig genoeg om het althans zichtbaar te maken.

Wat is nu eerbare, integere lobby? Een actie die een bepaald belang onder de aandacht brengt opdat het in de democratische besluitvorming wordt meegenomen. Geef informatie die beleidsvormers / ontwikkelaars / beslissers een completer beeld geven. Je hoeft je niet te schamen als het uitkomt.

Veel ligt natuurlijk aan de warme (persoonlijke) betrekkingen in de kringen die beleidsbepalend zijn. Van Kesteren vertelde openhartig uit zijn praktijk, met vele voorbeelden. Hij vertegenwoordigt het bedrijfsleven. Meestal toch het grotere bedrijfsleven. Op een gelegen moment zag hij kans om ook  iets te doen voor het familiebedrijf: verlichting van de successierechten voor ondernemers. Gelukt!

Andere succesvolle lobby’s uit de recente geschiedenis die voorbijkwamen: Het Topsectorenbeleid en het Sociaal Akkoord (met FNV, 2009)

Deze voorbeelden voerden mij tot de opmerking dat de sterkste lobbyisten nog steeds bij de Gevestigde Orde zitten. In de tijd dat het Topsectorenbeleid tot stand kwam was ik veel in contact met de vernieuwers, kleine, vaak sectoroverstijgende, duurzame, sociale initiatieven in ondernemersland. Daarvoor was in het Topsectorenbeleid geen plaats. En dat akkoord met de vakbeweging? Die vertegenwoordigde de gevestigde orde: de oudere werknemer met het vaste contract, en niet de flexwerker, de zzp-er en de werkzoekende. De Wet Werk en Zekerheid pakt anders uit dan bedoeld – hoe zou dat komen?

Ingroup / outgroup: je bent binnen of je staat (nog met 1 been) buiten. Hoe zit dat met veranderbaarheid van wet- en regelgeving, van belasting- en toeslagsystemen, van machtsblokken? Hoe sterk is de macht van de fossiele energieboeren, van de grote banken, van de … Nog verbazingwekkend dat er af en toe vernieuwing doorkomt! Dan moet je dus een heel goed verhaal hebben, met kloppende sommen – en misschien een paar mensen op strategische plaatsen in de wereld van beleid en politiek!

Zet de lijst van de 200 machtigste Nederlanders (VK,  http://www.volkskrant.nl/dossier-top-200-van-de-macht/de-volledige-volkskrant-top-200-van-invloedrijkste-nederlanders-2014~a3809072/ ) eens naast de Duurzame 100 (Trouw;  http://www.trouw.nl/tr/nl/14148/De-Duurzame-100-2014/integration/nmc/frameset/duurzame-100-2014/ranglijst.dhtml  )

Overeenkomst? Bijna geen!

Overigens kwam in de laatste ronde van de conferentie de voorzitter van de Beroepsvereniging voor Public Affairs Jaap Jelle Feenstra aan het woord, en verschoof het gesprek geleidelijk richting maatschappelijk belang. De goede lobbyist legt zijn / haar oor ook te luisteren bij wat er breder in de samenleving aan de gang is. En de Social Media versterken de zwakke actoren. #pgbalarm ; #ikstapovervanbank…

Lobbyen: Je ziet het pas als je het doorhebt.

Een column van ArieJan Korteweg naar aanleiding van deze conferentie: http://www.transparency.nl/wp-content/uploads/2015/04/vk-lobbyisten.pdf

… 13 mei: een interessant nieuw artikel over de lobby van insecticidenfabrikanten…

Hormoonverstoorders: EU liep blindelings in de val van de industrie

Voor wat het waard is want ik ken de bron niet. Maar het zou me niet verbazen als het zo werkt. De sterkste lobby is nog steeds de gevestigde orde maar de strijd ligt open met Internet