.. de helft wordt 100 jaar of ouder. (Jongetjes trouwens maar een paar jaar jonger)
Dat zet alles toch even in een ander daglicht
De pensioenleeftijd wordt nu in een aantal kleine stapjes verhoogd naar 67. Daar doen we vrij lang over. Maar kijk ook eens naar wat daarvóór gebeurt. Natuurlijk, de mensen die “gewoon” een baan hadden houden die tot de pensioenleeftijd, maar dat worden er steeds minder. Omdat het werk verandert en onze organisaties dat nog niet tijdig doorhadden. Omdat de stemming toch nog is dat het jong moet zijn om jongeren te trekken, en ouderen zijn niet sexy.
Maar stel je nou eens voor hoe die samenleving er uit ziet waarin de pasgeboren Laura van nu 80 jaar zal zijn. Onvoorstelbaar natuurlijk. Ze is nog steeds fysiek en geestelijk vitaal, en onder het motto “use it or lose it” wil ze ook graag een maatschappelijke taak houden.
Bestaat pensioen nog? Zo ja, dan voor maximaal de (geprognotiseerde) laatste 20 jaar van het leven. Onze 80jarige Laura staat op de grens van haar pensioen.
De robotisering heeft natuurlijk een hoge vlucht genomen. Veel werk dat nu nog door mensen wordt uitgevoerd is dan verdwenen. Zijn er in die samenleving nog kappers? Misschien bedient de kapper een knip-automaat en is het pure luxe om je te laten verwennen met aandacht en een hoofdmassage (of is die ook automatisch te verkrijgen?) Komt er nog een loodgieter als je wastafel lekt? Of bestel je op Internet een programmaatje voor je 3Dprinter om de juiste pijp + koppeling te printen, kan je het programma misschien zelfs zelf maken door de situatie onder je wastafel te scannen en maatwerk te krijgen? Dat moet je dan gewoon zelf uitvoeren.
Gisteren heb ik een wifi-repeater geïnstalleerd. Het ding zag er in de aanbieding interessant uit, net wat ik nodig heb. Mijn wifi redt het niet tot mijn bed. In eerste instantie stak ik het ding gewoon in een stopcontact, maar dat werkte niet. Met de gebruiksaanwijzing erbij programmeerde ik het apparaat, maar de gebruiksaanwijzing was zo klein gedrukt dat ik er een loep bij nodig had… maar ik heb hem aan de gang! Het was ook mijn eer te na om er iemand voor te vragen. De verschuiving van werkzaamheden van het bedrijf naar de consument is al lang aan de gang: apparaat kapot, ook binnen de garantieperiode: niet inleveren bij de winkel maar zelf opsturen naar de fabriek! Bankzaken: zelf regelen. Aanvankelijk vroeg de bank zelfs geld om te mogen internetbankieren. Dat was wel erg de omgekeerde wereld; inmiddels is het andersom. Voor dat soort zelfwerkzaamheid moet je wel tijd en vaardigheden hebben. Of iemand inschakelen, die daarmee dan eventueel weer een bescheiden nerinkje kan hebben.
Daarmee wordt dan ook de vraag: Welke werkzaamheden zijn er te verrichten in 2093? Is dat ook in (nu voor sommige mensen al een beetje denkbeeldige) gehele veelvouden van ca. 40 uur? Waarmee nu mensen in de productieve leeftijd een heftig spitsuur ervaren en anderen, ouderen en jongeren of mensen met een vlekje, buiten de deur staan; aan de poorten staan te rammelen? Of gaan we geleidelijk naar een “standaardwerkweek” van zeg 20 uur met voldoende ruimte voor activiteiten in de privésfeer, deelname aan “gezamenlijk groen”, culturele activiteiten, investeren in je eigen ontwikkeling om ook over 20, 30, 40 jaar nog deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces? Ik weet het niet maar ik vind het interessant om over na te denken. En ik zoek naar mensen die dat ook leuk vinden.
lonneke alsema 
Nodigt uit om uitgebreider op te reageren: Je hoort daar amper mensen over, schijnen niet er bij stil te staan hoe de wereld er straks uit zal kunnen gaan zien…en nu al er uit ziet. Ik vraag me steeds af, als straks die robot’s ’t over nemen, waar houden de mensen zich dan b.v. mee bezig? Vrije tijd gevuld met verveling? En straks geen banen, waar hebben we ’t over met die pensioenen. De politiek zou er goed aan doen een helder en reëel beeld van de toekomst te schetsen en eens over de brug te komen met erkennen hoe verkeerde keuzes er in ’t verleden gemaakt werden. ’t Gaat toch niet om die winst, het gaat niet om de materie…
Maar ja, ik heb er “de ballen” verstand van #economie. Heb al weer makkelijk praten met vooralsnog voldoende centen in m’n portemonnaie. Vraag me wel af hoe lang dit nog z’n waarde zal blijven houden.
En verder,…. er zullen weer afvallers komen. Nu al w.s. Die gewoon afhaken. Denk ik tenminste. Sorry, ik draafde door. Groetjes, Hanneke
Dag Hanneke,
Leuk dat je reageert! En ja, het is een intrigerend gedachtenspel. Is het toeval dat net vandaag een uitgebreid verhaal over ongeveer dit onderwerp stond in het nieuwe medium De Correspondent? https://decorrespondent.nl/3/de-oplossing-voor-bijna-alles-minder-werken/159331458-29db3133
Mijn idee werd juist ook ontwikkeld doordat ik de tijdklem zie ontstaan van de druk om meer te werken (“De hoge marginale lastendruk ontmoedigt langer werken” ) gecombineerd met het idee van de “participatiemaatschappij”: Als je gebreken krijgt moeten je naasten je maar helpen. Maar die moesten toch meer uren werken? Er is gewoon heel veel te doen! Dat we dat vrije tijd noemen.. daarbij denk ik meer “vrij indeelbare tijd”, voor andere waardevolle taken of activiteiten die niet betaald worden. Het is al jaren bekend dat de zgn Grijze economie, die niet in het Bruto Nationaal Product is opgenomen, heel omvangrijk is, en als je die om zeep zou helpen zou dat een grote ramp betekenen voor de samenleving.
Vandaag was ik bij een lezing over het EU-project, en ook die lezing en de erop volgende discussie daagt me uit voor een volgende blog. Ook daar draaide het uiteindelijk over andere waarden dan puur de economie zoals die meestal gedefinieerd wordt.
Dat je er geen verstand van hebt, och… de mensen die er wel verstand van hebben spreken en schrijven erover maar de “reality check” moet toch van gewone burgers komen!