Op 3 oktober hield Aart Jan de Geus deze lezing, zie http://www.verenigingvoorbestuurskunde.nl/771/a-renaissance-for-europe-door-aart-jan-de-geus/ 

De uitnodiging:

…..Aansluitend zal om 16.30 uur de Van Slingelandt-lezing van de Vereniging voor Bestuurskunde plaatsvinden. De Van Slingelandt-lezing wordt verzorgd door een vooraanstaand denker op het terrein van het openbaar bestuur. Dit jaar zal Aart Jan de Geus spreken over: 

             A Renaissance for Europe*

Aart Jan de Geus (1955) is bestuursvoorzitter en CEO van de Bertelsmann Stichting, de grootste particuliere, non-profit stichting van Duitsland.. De Bertelsmann Stichting is actief op het gebied van politiek, economie, onderwijs, gezondheidszorg, civil society en cultuur. Hiervoor was De Geus plaatsvervangend secretaris-generaal van de OECD in Parijs. Tussen 2002 en 2007 was hij namens het CDA minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de kabinetten Balkenende I, II en III.

In de Eerste Kamer, voor deze gelegenheid Chambre de Réflection riep hij op tot een derde Renaissance voor Europa.

“..Wat voor wereld zou je willen voor je kinderen?

Europa is een zooitje. A mess… De laatste decennia is de kloof tussen de hoogstbetaalde 10%  en de laagstbetaalde 10%van de bevolking gegroeid, nu tot 1:10 (In OECD landen, wat niet exact hetzelfde is). En meer ellende.. De Bertelsmann Stiftung zoekt dit soort informatie haarfijn uit.

De tweede Renaissance van De Geus (na de eerste en enige officiële, tussen de 14de en de 17de eeuw)  is de start van het EU project vlak na WW II, waarbij de Founding Fathers beschikten over drie belangrijke dingen: politieke visie, moed en mandaat.

In 2017 komt er een mijlpaal: het Europees Fiscaal Pact van 2 maart 2012 moet wet worden in 2017. Aanleiding voor een nieuw “constitutioneel verdrag”.

Volgens de Geus zijn 4 dingen nodig:

  • sterkere participatie (Habermas: representatieve democratie is te mager)  Wereldparlement noodzakelijk. De Bertelsman Stiftung doet hier projecten mee.
  • convergentie van parlementen. Nationale parlementen moeten meer Europees gaan denken
  • een sterk subsidiariteitsprincipe (evidence based subsidiarity)
  • een duidelijk mandaat voor de executieve (de Raad moet soort 1e Kamer worden naast EP)

Barroso: “De EU moet groot zijn over grote zaken en kleiner over kleinere zaken”

Twee coreferenten (Femke van Esch en Mendeltje van Keulen) gingen in op zijn betoog, waarbij vooral aandacht werd gevraagd voor diversiteit en de menselijke factoren. Het gaat niet zozeer over de constructies maar veel meer over politieke moed. Het hoge technocratische gehalte van “Europa” roept niet bepaald passie op. Het moet weer een politieke discussie worden. Een van de manco’s is het gebrekkige verband tussen nationale parlementen en het EP: dubbele lidmaatschappen zijn afgeschaft omdat je nu eenmaal niet op twee plaatsen tegelijk kon zijn, Met de nieuwe media ligt dat toch weer anders.

De aanwezige (deels buitenlandse) studenten hadden wel een idee over de wereld waarin zij zouden willen leven. Ze zouden wel willen, maar hoe? De huidige generatie politici maakt niet veel aanstalten.. nee, de status quo is altijd veiliger, veranderen kost kiezers.
En aan het slot sprak Margriet Krijtenburg, gepromoveerd op Founding Father Robert Schumann, gepassioneerd over diens gedachtengoed; helaas is mettertijd economie van middel tot doel verworden. Waar is de holistische inspiratie? De Geus was duidelijk blij met haar inbreng, we zouden inderdaad terug moeten naar die historische visie, het zou werkelijk een Renaissance moeten zijn.

En ze dronken een glas…..

Tja, en dan?

Ik vind het interessant dat De Geus vertelde over projecten van de Bertelsmann Stiftung  http://www.bertelsmann-stiftung.de/cps/rde/xchg/bst waarin discussies met burgers in 17 landen op het programma staan over relevante onderwerpen.

Dat doet mij denken aan het EU-grondwet project van Filia den Hollander,  Everyone’s a citizen, baby, als protest tegen de EU-grondwet die ons in 2005 in referendum werd voorgelegd. Wij van dat project vonden die slecht – maar niet omdat die te ver ging maar omdat hij niet ver genoeg ging . Ons alternatief was een voorstel om door middel van brede discussies te komen tot een echte grondwet, te openen met We the people…. Behalve een open brief aan Gisela Stuart http://filiadenhollander.nl/page-2005/open-brief-aan-gisela-stuart/ en  dat Filia een Grand Prix 2005 van Newropeans kreeg voor haar project, is er verder niets uitgekomen. De ontwerp EU Grondwet  werd ontdaan van symbolen en twee jaar later verder zonder volksraadpleging als Verdrag van Lissabon vastgesteld. De Tweede Kamer tekende voor Nederland medio 2008.

Een initiatief dat in Nederland tot mooie resultaten leidde was “21 minuten” ;  http://www.marketingfacts.nl/berichten/21_minuten_grootschalig_online_onderzoek  een grote enquete in 2005 en herhaald in 2009, over wat burgers belangrijk vinden. En als laatste associatie: het Dromenboek! Een oproep van een comité ter gelegenheid van de inhuldiging leidde zomaar tot duizenden inzendingen van gewone mensen. Als je dat nou met een wat andere vraagstelling gedaan had…

Mijn grootste frustratie van dit soort prachtige discussiedagen is dat er dan niet veel mee gebeurt. De organisator Vereniging voor Bestuurskunde maakt nog geen aanstalten om zo’n beweging op gang te brengen en te modereren. En zo zijn er zoveel praatcolleges…  Tijdens de borrel heb ik dit aan de orde gesteld bij bestuursleden. “Maar is dat wel aan ons? Zouden onze leden dat wel willen? Er zijn mogelijkheden om die discussie aan te zwengelen via onze Facebookpagina..”

Het lijkt mij zo’n mooie actie om de voorbereiding, het draagvlak en de evidence based inzichten te gaan organiseren met een aantal verwante clubs die verstand van besturen hebben maar naar mijn smaak teveel praatclubs zijn.
Opdat bij het eerstvolgende Window of Opportunity (misschien dan die 2017 van Aart jan de Geus) de structuur kan worden veranderd – omdat de maatschappelijke Derde Renaissance dat dan inmiddels volkomen logisch heeft gemaakt.