2 April bezocht ik voor het eerst Pakhuis de Zwijger http://www.dezwijger.nl/

– uitgenodigd door Hedy-Jane Guds, initiatiefneemster in de Indische Buurt. Deze dag was er een themabijeenkomst over de toekomst van werk, en eerdere bezoekers van mijn blog weten dat dat onderwerp mij bezig houdt!

De bijeenkomst van die avond bleek de tweede in een reeks, maar het was helemaal geen probleem om er nu in te stappen. Moderator Natasja vd Berg  leidde de bijeenkomst met verve, zodat zowel inleiders / panelleden als de zaal goed aan de bak kwamen.

Het onderwerp was toch wel dat de robots oprukken… en hoe maken we er dan nog een houdbare samenleving van? Dat kan je analyseren met een paar scenario’s zodat je weet wat voor ellende (voor de meerderheid – ook dan zijn er mensen die er wel bij varen) je tegemoet gaat.

Als we niks doen gaan we een toekomst tegemoet waarin een klein aantal kapitalisten de machines bezitten, er wat banen zijn voor erg slimme mensen en voor laagbetaalde verzorgers.. en de rest moet maar zien.

Terwijl de meeste aanwezigen meer voelden voor een ander scenario: Er zal mogelijk (je weet maar nooit we hadden eerder industriële revoluties – maar wees eerlijk, de gemiddelde werkweek is onderhand wel behoorlijk gekrompen) minder betaald werk zijn, en het is goed mogelijk om dat opnieuw te verdelen. En waar dat niet mogelijk is komen ideeën over basisinkomen / negatieve belasting weer op  als serieuze mogelijkheid.

Als je het aan de markt overlaat komt er waarschijnlijk iets uit wat we eigenlijk niet willen. Maar toch… Ook nu de norm 40 uur ( of 38) is, is de realiteit dat al veel mensen 35 uur of minder werken. Het hele concept van full time werken met bijbehorende voorzieningen is achterhaald.. Maar de regelgeving is er nog steeds op afgestemd. En belangrijker: het mentale model!

Dat is toch wel heel vreemd. Het mentale model is 40 uur, maar de realiteit is veel gevarieerder. We zijn dus in ons eigen hoofd het probleem!

Vergelijk dat met het vraagstuk van de arbeidsmarkt voor 50+. Zolang je je baan kunt houden is er niet zoveel aan de hand, want je omgeving merkt dat je gewoon meegroeit met de verandering in de organisatie. Uitzonderingen daargelaten.Maar als je door bv een bedrijfssluiting wordt ontslagen is er een taboe: Ouderen zijn duur, minder flexibel en vaak ziek. Ehh. Ook hier is de realiteit veel gevarieerder.

Terug naar de scenario-kwestie. We – deze avond bijeen – zijn het best aardig eens over wat zou moeten..maar dan moet ook het onderwijs anders . Niet meer alleen opleiden voor een vak maar ook voor een samenleving waarin je je steeds zult moeten aanpassen.

Alle rijkdom van deze avond doe ik tekort, en er is nog veel verder uit  te werken en te doordenken. Maar mijn conclusie is dat we op een keerpunt staan; als er voldoende krachten zijn om sociaal acceptabel de bocht om te gaan kunnen we nog best in een goed model terechtkomen, maar dan moeten de denkers wel de politieke beslissers ( die al die incrementele beslissingen nemen die ons als samenleving makkelijker of moeilijker laten functioneren) goed infomeren en eventueel  tot de orde roepen.

Zal die mentaliteitsverandering nu makkelijker zijn, nu we zoveel meer media hebben?