Dat staat vaak aangekondigd bij voorstellingen, zo ook bij Het verdriet van de Zuiderzee. Zit je met je mobiel in de aanslag dan kruip je niet echt in de illusie, en ook voor de spelers is het niet fijn om naar schermpjes te kijken in plaats van naar de mensen in het publiek.

En de spelers van Het Verdriet zochten ook echt contact met het publiek; ze stelden vragen. In hun gedaante van vogels die hier, aan het Oudemirdumer Klif, even waren komen aanwaaien. Waarom zegt niemand wat, waarom grijpt niemand in als het gaat om wat er met ons leefmilieu gebeurt? Ja, dat heb je als ze in een groep zijn, dan durven ze niet…

Ik bezocht een van de laatste voorstellingen, op 15 september. De A50, bij Hattemerbroek weer eens richting Kampen en de polder door, en bij Lemmer weer het Oude Land op en linksaf.

Bij het natuurgebied, zoals we inmiddels geleerd hebben bij voorstellingen op locatie, parkeren op een weiland en goed begeleid naar de ingang van de locatie.

Er is ook een recreatiegebied, met restaurant, zwembad en een prachtig uitzicht over de voormalige Zuiderzee. Fraaie wolkenluchten..

Om half 8 gaat de poort open maar de rij vormt zich al; alle tijd om de spelregels tot je te nemen, zoals die over filmen en fotograferen..; dan kunnen we door naar de tribune. Met de poncho’s en dekentjes in de aanslag.

Nog even tijd om het decor te bestuderen; de grond is bedekt en wekt de illusie van de zee, er zijn steigers en allerlei bouwwerken die verschillende functies kunnen hebben. Dat belooft nog wat… en het echte water is grijs onder de donkere luchten. Vogels vliegen voorbij, alleen of in zwermen.

En als iedereen zit…. komt er iemand, of iets? van achter de ‘horizon’ op, fladderend en met vogelgeluiden. Het is begonnen.

De Afsluitdijk gaat gebouwd worden, de bewoners verschillen van mening hoe goed dat is. De een verdient er aan en verheugt zich om straks in zo’n polder te kunnen gaan wonen en werken, de ander maakt zich zorgen over wat gaat verdwijnen. De geschiedenis klopt, het verhaal van de mensen ontwikkelt zich, de vogels (dezelfde acteurs maar dan met een snel omgeslagen vogelmantel en echt vogelgedrag) leveren commentaar en maken dat je als publiek je af en toe ongemakkelijk voelt. En dan pakt mijn ene buurvrouw haar mobiel… ik maak haar duidelijk dat dat niet de bedoeling is. O sorry, niet gezien. Dan mijn andere buurman: hetzelfde. Apart; verder zie ik nergens met schermpjes. iedereen gaat op in de voorstelling – behalve als het echt hard gaat regenen, dan is er even drukte met poncho’s.

Een sleutelmoment (foto uit programmaboekje) is dat de dijk in 1932 dicht gaat en dat Grietje Bosker, de hoofdpersoon uit het stuk, als eerste naar de overkant stapt. Is ook echt zo gebeurd! Dat was mij als oud- Rijkswaterstaatsmens bekend. In de tijd dat ik daar pas werkte was de inrichting van de nieuwe polders nog in volle gang. Mét, in de eerste polder, de selectie van geschikte bewoners die goed verdeeld moesten zijn over de diverse geloven en een net huishouden moesten kunnen laten zien. Pionieren werd het en het was zó kaal… Dat de aanleg van de Afsluitdijk het einde was van de visserij, was in de jaren ’80 nog in beeld door de Zuiderzee steunwet; die regelde nog steeds een uitkering voor de weduwen van de vissers. Oude vissers trouwden met jonge meiden. Handig…

Het decor wordt ook aangepast: de zee wordt opgerold, het toneel is grasgroen en we zijn in de polder. Hard werken, weinig tijd, eenzaamheid. Misschien toch eens wat organiseren? ( Later kwam ik mensen tegen die bij de Rijksdienst IJsselmeerpolders werkten en daar werkelijk als taak hadden om de samenleving in te richten: de bioscoopvereniging, de begrafenisvereniging.. )

Nog veel later: de oude mannen zitten te mummelen op een bankje. Eentje met een accordeon. Hoe het vroeger was. “Je had maar één broek!” als running gag. En een man met een peilstok die 7 soorten zand kon onderscheiden. Ja, die mannen kende ik ook. Die bestonden echt… en dan werd, ja hoor, de Zuiderzeeballade ingezet. Het publiek zong mee.

De voorstelling ging nog even door, waarbij de dilemma’s tot uiting kwamen: ja, we zijn erop vooruitgegaan maar we hebben ook wat verloren. Een bewustzijn dat van toepassing is op de Zuiderzee maar ook breder.

Zo kon ik, na de voorstelling, even genieten van een overnachting op een kleine camping in Oudemirdum. De Waps... Stil en donker, mensen die op doortocht waren op de fiets, of die een seizoenplaats hadden met hun caravan. Primitief met mijn mini tentje, thee zetten op een eenpits campinggasje, gewekt worden door de vogels. Ja, de echte…

Inpakken en terug naar huis, weer door de polder, begeleid door de regenboog.

Arcadië…

Het Verdriet van de Zuiderzee, het is weer afgelopen. Een voorstelling over het landschap en de samenleving… die onderdeel uitmaakt van het project Arcadië. Leeuwarden was Culturele Hoofdstad, en buitte dat uit met – naast de evenementen – ook investeringen in de ruimtelijke kwaliteit. En … ze zijn aan het doorstarten naar een mogelijke nieuwe nominatie, door regelmatig nieuwe evenementen te organiseren de schwung er in te houden. Bosk, waarover ik eerder blogde, was daar ook onderdeel van. Een heel netwerk van organisaties, individuen en tijdelijke initiatieven broeit door… hoorde ik van een insider.