Op 15 oktober  organiseerde de vereniging voor Bestuurskunde de jaarlijkse Van Slingelandtlezing. Deze keer was de hoofdspreker de Nationaal Coördinator Terrorisme bestrijding (NCTb) Dick Schoof.

De lezing vindt jaarlijks plaats in de zaal van de Eerste Kamer, de Chambre de Reflections. Het onderwerp van dit jaar was wel verschrikkelijk actueel. Maar ook over veiligheid kan je maar beter even rustig nadenken.

Dick Schoof heeft een verleden in de Rijksdienst en met name in de keten van Binnenlandse Zaken, Justitie  etc. Zijn huidige functie is expliciet ‘coördinator’ dus niet ‘beslisser’ ,  een suggestie aangedragen door de coreferent hoogleraar ..

De Coördinator verzamelt zelf geen data, heeft geen beslissingsmacht. Terrorisme is tegenwoordig een netwerkactiviteit, dus ook de NCTb moet werken met het netwerk. Voor traditioneel bestuurskundigen en heel veel anderen is dat een vreemd concept. Je moet toch doorzettingsmacht hebben?

Tja… Nederland kent het Poldermodel en dat is hier al eeuwen heel succesvol. En zolang het niet bloedspoed heeft is dat nog steeds een goed model. Je verzamelt alle informatie, maar nog belangrijker: je verzamelt de belangen van alle betrokkenen en neemt die serieus. Je zoekt naar een oplossing die voor alle betrokkenen te dragen is.

Is dat model ook bij terrorisme te handhaven?

Belangrijke voorwaarde is dat alle betrokkenen (Gemeente, regio, Rijk maar ook de verschillende beleidsketens en de stadia van beleid  tot uitvoering) de samenhang begrijpen en erkennen.

Koffiedrinken: Ja, daar wordt lacherig over gedaan maar toch…

Als je elkaar kent en hebt leren waarderen, kan je elkaar in een crisis snel vinden en kan er snel beslist worden. En of de Coördinator dat dan doet of zijn politieke baas, de Minister van Veiligheid en Justitie? Idealiter de laatste, maar in geval van nood, en gesteund door het netwerk dat de beslissing met hem voorbereidde, kan ook de Nationaal Coördinator dat doen. (die laatste stap is mijn interpretatie..)

Mooi toch?

Overigens bleef ik een beetje zitten met mijn vraag.

Ooit had ik in de Vrijplaats Lerende Overheid een deelnemer die bij BZK werkte met de opdracht om eens na te denken over het probleem dat de overheid bij rampen eigenlijk weinig middelen meer heeft . Veel middelen zijn geprivatiseerd. Een voorbeeld was dat bij de ontruiming van een gebied een verpleegtehuis… ja,,, hoe moeten we dat doen… Nou ja, laat ze maar liggen en hopen dat het goed afloopt…..

Toch verwachten de burgers veel van de overheid. Mensen hebben geen idee dat ze zo weinig kunnen verwachten en dus op zichzelf/ elkaar aangewezen zijn. Dat zou meer bekendheid moeten krijgen. Omdat Dick Schoof ergens in zijn speech verwees naar het Noodpakket en achteraf de vraag stelde wie zo’n pakket thuis heeft, knoopte ik mijn vraag daaraan vast.

Zo lang is BZK al aan het denken over / bezig met de opgave om de burger te overtuigen van zijn eigen verantwoordelijkheid bij rampen,. en waarom is dat dan nog niet echt gelukt?

“De presentatie van het Noodpakket  is indertijd mislukt omdat die in een satirisch programma werd overgenomen.. ”

Ja, maar daarmee is het vraagstuk niet weg. Burgers weten niet dat ze zelf aan de bak zijn. Gelukkig gaan mensen bij een ramp, na een korte fase van “hè? Waarom komt er geen overheid?” betrekkelijk vlot over in de modus van zelfredzaamheid. Dan gebeurt er van alles, zowel voor het eigen gezin als voor de naaste omgeving.

Toch zou ook die fase beter verlopen als men al vooraf kennis had van de feiten. Waarop kan je rekenen en wat moet je gewoon zelf regelen? Heb je vluchtwegen in beeld, weet je op welke hoogte boven / beneden NAP je nu zit?

Ik zit zelf op +30 NAP… en toch heb ik soms wateroverlast. Want aan de overkant rijst de Veluwe op naar +80. Maar ik ken inmiddels de gang van zaken en ik richt mijn huis en tuin erop in.

Jarenlang wist men in Zuid Limburg dat de Maas soms overstroomde. De benedenverdieping werd betegeld en de elektrische aansluitingen hoog geplaatst. Beneden stonden alleen lichte meubels die zo mee naar boven konden.

Ongeveer 50 jaar was er geen hoog water. Bewoners die van niets wisten namen een parketvloer, installeerden mooie keukens met veel elektra,

Eind 1993 kwam er voor het eerst na 50 jaar weer eens hoog water. De pleuris brak uit. Niet alleen bij de particulieren met hun verzopen parketvloer, maar ook bij ziekenhuizen en gemeentehuizen.

Veiligheid organiseren heeft veel te maken met kennis van het terrein, kennis van de geschiedenis, en inzicht in wie wat kan doen.

Een terrein zonder veel verleden wat rampen betreft is het Internet. Gelukkig zijn er deskundigen die op dit gebied intensief studeren op incidenten en gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen.

Als particulier kan je een beetje opletten en niet ingaan op pogingen tot misleiding. Voor organisaties is het wat ingewikkelder. De parallel: kennis van het terrein, kennis van de (nog korte) geschiedenis en inzicht in wie wat kan doen. Plus enig bewustzijn van de rechtsstaat!