Al vaker zag ik de paginagrote advertentie: STEYSLART.
Het gaat over kunst én ambacht: De bronsgieter giet beelden van bekende Nederlandse kunstenaars.
De laatste advertentie hing al op mijn prikbord: tentoonstelling 4-18 november en gieten op de zondagmiddag om 14.00.
Tja… Dat moest dus echt gebeuren op zondag 18 november, voorlopig weer de laatste kans.
Een mooie zondagmiddag. Ik ben rond 13 uur in Waardenburg (bekende locatie uit de geschiedenis van 200 jaar Rijkswaterstaat, en de opening van de nieuwe Martinus Nijhof brug; ooit was Faust er te gast)
Als tegensteling tot de Faust legende is Steylsart gevestigd in een nondescript pand op een industrieterrein.
Als je er aankomt zie je al vreemde dingen.
Beelden in de open lucht
en fraai vormgegeven deurknoppen, die je in eerste instantie ontgaan omdat een medewerker zo aardig is om de deur voor je open te houden.
Het hele pand staat vol beelden!
Ik ben dol op beelden maar ben wel selectief: het moet niet te perfect zijn. Als ik er een tijdje rondloop krijg ik een hand van iemand… de gieter zelf! en een aanbeveling over een bepaald beeld: “Anatomisch volmaakt” . Tja, knap, maar helaas niet aan mij besteed: voor kunst zoek ik juist naar de imperfectie!
Maar juist ook het ambacht kan me boeien.
Tegen 14 uur loopt de ruimte rond de echte gieterij vol: rijen stoelen in een halve cirkel en daar rond omheen plukjes mensen die staan te kijken – en een beter zicht hebben op wat er gaat gebeuren.
Even keuren: is de temperatuur al hoog genoeg? Nog wat blokken brons in de ketel gooien. Overall en voorschoot aan, helm met vizier op, en één vuurvaste handschoen!De mallen van de werkstukken staan klaar en met de gietpan met lange steel schept Hans het vloeibare brons uit de ketel. Samen met de assistent wordt een vloeiende doorloop geregeld: alle werkstukken worden gevuld met gloeiend vloeibaar brons! En alle aanwezigen worden gebiologeerd door die gloeiende vurige bal in een ruimte die op zich gewoon normaal verlicht is maar die klodder brons op 1600 graden slaat alles!
Ik herken die focus van mijn gieterijpracticum van ooit lang geleden: 1978, eerstejaars Bedrijfskunde Delft. Introductie techniek. 4 dagen verspanen, 1 dag gieterij. Die gloeiende massa grijs gietijzer van onbestemde samenstelling, smeltpunt 1200 graden. Alles viel weg bij dat middeleeuwse tafereel van die gloeiende pan en die twee mannen (medestudenten) die voor en achter de pan liepen met voorschoten, helmen, handschoenen en laarzen.
Onze gietstukken (zelf gemaakte mallen met vochtig zand) werden volgegoten en na een week mochten we ze komen ophalen.
Nu dus in Waardenburg: De gietstukken werden gevuld en met het overgeschoten vloeibare brons werden er weer bakken gevuld om straks weer om te kunnen smelten voor nieuw werk. En onderhand loopt de dame rond met wijn en water en zie ik ook achteraf nog lekkere hapjes..
En dan is het nog niet klaar: De ambachtsman trekt zijn voorschoot uit, zijn overall, zijn shirt… nee, verder gaat hij niet. Hij houdt zijn hempie aan en beantwoordt vragen, toont zich een top zakenman. Brons, wat is dat qua samenstelling? Nou, voor kunst moet het wel top zijn dus 96% koper met nog wat… Hoe doe je dat zakelijk? Eigenaar worden, investeren, terugwinnen en weer investeren. Het is duur materiaal hè… Brutaal zijn, iets neerzetten en uitdagen tot deelneming… Bij vertrek zie ik inderdaad de Haringhappers op meer dan levensgroot formaat staan.
Mijn herinneringen aan Rijkswaterstaat en het beheer van het rivierenlandschap vroegen erom om niet de kortste weg, A2 en A15, terug naar huis te nemen maar nog even te genieten van de Waal, de Waalbandijk die in de jaren na 1995, het laatste hoogwater, zo in de belangstelling stond omdat de – noodzakelijke- dijkverhoging zo genadeloos géén rekening hield met de plaatselijke omstandigheden. Van Neerijnen tot Varik. Varik, bekend van de schilder Willem den Ouden, die de liefde voor de Waal zo prachtig in beeld bracht. En activist tegen de dijkverzwaring, wat hem – toen de rivier hoog stond – blootstelde aan heftige aanvallen van voorstanders van dijkverzwaring. Toen over de dijken, nu over Zwarte Piet? Zondag was de Waal er weer in volle schoonheid.
lonneke alsema 